{"th-TH":"

ความเป็นไปได้ที่เราจะพบเจอกันใน 15 นาที

แนวคิดการพัฒนาเมืองจากยุคโมเดิร์น (Modern หรือที่เรียกว่า สมัยใหม่) ที่แบ่งแยกกิจกรรมเมืองออกจากกันไปคนละทางและผู้คนต้องพึ่งพาการใช้รถยนต์เพื่อการเดินทางก่อให้เกิดปรากฏการณ์เมืองแยกตัว (Fragment city) หรือ เมืองโดดเดี่ยว (Isolated city) [1] เนื่องด้วยในแต่ละพื้นที่มักจะมีกิจกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งโดด ๆ เช่น ย่านอยู่อาศัยที่มีแต่บ้านและหมู่บ้านจำนวนมากแต่ขาดซึ่งการคมนาคมสาธารณะที่ดีและแหล่งดูแลสุขภาพ ย่านแหล่งงานที่มีแต่สำนักงานมาอยู่รวมกันแต่ขาดซึ่งพื้นที่พักผ่อนและออกกำลังกาย ผู้คนจึงทำกิจกรรมลักษณะหนึ่งได้อย่างเดียวในแต่ละแห่ง และเลี่ยงไม่ได้ที่ต้องเดินทางด้วยรถยนต์ไปอีกย่านหนึ่งหรืออีกมุมหนึ่งของเมืองเพื่อทำกิจกรรมอื่นที่ตนเองต้องการ เมืองจึงเสมือนว่าถูกฉีกออกเป็นชิ้น ๆ โดยแต่ละชิ้นอยู่แยกจากชิ้นอื่นอย่างโดดเดี่ยว

แต่เราควรมีโอกาสที่จะเข้าถึงสิ่งเหล่านั้นได้ในระยะใกล้ ตอบสนองความต้องการของเราเองได้ในละแวกบ้านที่เดินเท้าถึง และพบเจอคนอื่น ๆ กันได้ในที่สาธารณะภายใต้การเดินเท้า 15 นาที สิทธิที่จะอยู่ในเมือง (Right to the city) คือ ศักยภาพของผู้คนที่มีสิทธิจะสรรค์สร้างเมืองของตนเองในแบบที่ตนเองชอบ ผ่านการใช้งานประจำวัน กิจกรรมที่ทำ ไปจนถึงภาพที่อยากจำเมื่อนึกถึงเมืองของตน [2]

โอกาสของการพบเจอกัน

ภายใต้องค์ประกอบ 9 ด้านของเมือง 15 นาที ได้แก่ เรียนรู้ อาหาร แหล่งงาน การค้าและบริการ นันทนาการ พบปะสังสรรค์ สุขภาพ ออกกำลังกาย และเดินทาง ในที่นี้จะกล่าวถึงองค์ประกอบ 3 ด้านที่ส่งผลโดยตรงต่อการสังสรรค์ทางสังคมของมนุษย์ คือ (1) แหล่งพบปะสังสรรค์ (Culture and community life) พื้นที่ที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชน รวมตัว พบปะ พูดคุย สังสรรค์ หรือนั่งเล่น (2) นันทนาการ (Recreation) พื้นที่สาธารณะ พื้นที่สีเขียว และพื้นที่นันทนาการประเภทต่าง ๆ ให้ผู้คนออกมาทำกิจกรรมพักผ่อนได้ ร่วมกันได้ และ (3) ออกกำลังกาย (Sport) พื้นที่ออกกำลังกายของคนทุกเพศวัยทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็ก

ฐานข้อมูลเปิดเมือง 15 นาทีโดยศูนย์มิตรเมือง (2567) เป็นรากฐานสำคัญของการสร้างบทสนทนาที่ว่า กรุงเทพโดยค่าเฉลี่ยของการเดินเท้าเข้าถึงองค์ประกอบต่าง ๆ ในปัจจุบันที่เป็นเมือง 21 นาทีและพื้นที่กว่าครึ่งเป็นเมือง 15 นาทีแล้ว ซึ่งหมายถึงเรามีสิ่งบริการเมืองต่าง ๆ ที่เข้าถึงได้ในระยะใกล้ แต่สิ่งเหล่านั้นมีเพียงพอและเราพอใจกับสิ่งเหล่านั้นแล้วหรือไม่

ตำแหน่งของแหล่งพบปะสังสรรค์ นันทนาการ และแหล่งออกกำลังกายในกรุงเทพหมานคร

ที่มา ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally), 2567

ตำแหน่งของแหล่งพบปะสังสรรค์ นันทนาการ และแหล่งออกกำลังกาย ซ้อนทับกับความหนาแน่นประชากรในกรุงเทพหมานคร

ที่มา ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally), 2567

แหล่งพบปะสังสรรค์ นันทนาการ และพื้นที่/สถานที่ออกกำลังกายของกรุงเทพมหานครกระจุกตัวอย่างหนาแน่นในเขตชั้นในทั้งที่ย่านเมืองในบริเวณนี้มีความหนาแน่นประชากรไม่มากนัก ในทางกลับกันพื้นที่และกิจกรรมทั้งสามลักษณะกลับกระจายตัวเบาบางในกรุงเทพเขตชั้นกลางทั้งที่หลายพื้นที่เป็นแหล่งอยู่อาศัยที่มีความหนาแน่นมาก เช่น เขตบางซื่อ ดินแดง คลองเตย บางกอกใหญ่ และเขตชั้นนอกที่มีประชากรหนาแน่นมาก เช่น บางขุนเทียน บางเขน มีนบุรี คลองสามวา ซึ่งแสดงให้เห็นว่าสิ่งบริการเมืองและอำนวยความสะดวกในการใช้ชีวิตของกรุงเทพยังขาดสมดุลกับจำนวนประชากรในหลายพื้นที่

ที่ไหนที่เราจะพบเจอกันได้

เมื่อมองลึกลงไปในแต่ละองค์ประกอบของแหล่งพบปะสังสรรค์ นันทนาการ และพื้นที่/สถานที่ออกกำลังกายพบว่า

การพบปะสังสรรค์ทางสังคมของกรุงเทพมีโอกาสเกิดขึ้นสูงที่สุดในวัดพุทธซึ่งมีมากกว่า 2,200 หน่วยทั่วกรุงเทพมหานคร รองลงมาคือสมาคมหรือชมรมที่มีสูงถึงจำนวน 1,900 หน่วย มูลนิธิ 1,100 หน่วย ศาสนสถานอื่น ๆ 800 หน่วย ศูนย์การค้า 450 หน่วย และศูนย์ชุมชน 440 หน่วย ตามลำดับ

พื้นที่นันทนาการเป็นอีกองค์ประกอบหนึ่งที่เราสามารถพบเจอคนอื่นและเกิดปฏิสังสรรค์ทางสังคมที่พบว่า กรุงเทพมีพื้นที่นันทนาการมากที่สุดตามแหล่งท่องเที่ยวเป็นจำนวน 340 หน่วย สถานที่ทั่วไป 330 หน่วย (หมายถึงพื้นที่สาธารณะ เช่น สะพาน สวนน้ำ ศูนย์กิจกรรม ศูนย์สร้างสรรค์ ลานเมือง เป็นต้น) สวนสาธารณะ 230 หน่วย ตามด้วยฟาร์มและสวนจำนวน 150 หน่วย

กรุงเทพมหานครมีพื้นที่/สถานที่ออกกำลังกายไม่มาก โดยส่วนใหญ่เป็นศูนย์กีฬาจากภาคเอกชน (ฟิตเนส) สูงถึง 1,260 หน่วย สนามกีฬา 640 หน่วย และสวนสนุก 100 หน่วย

ตำแหน่งของแหล่งพบปะสังสรรค์ นันทนาการ และแหล่งออกกำลังกาย และกราฟเปรียบเทียบสัดส่วนของแต่ละประเภทในกรุงเทพมหานคร

ที่มา ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally), 2567

โอกาสที่มากขึ้นของการสังสรรค์ทางสังคม

คำตอบว่าที่ไหนที่เราจะมีโอกาสพบเจอผู้คนได้มาก คือ วัด แหล่งท่องเที่ยว และฟิตเนส ในแง่มุมหนึ่งแล้วเราอาจจะเห็นโอกาสที่จะใช้พื้นที่ที่เปิดโอกาสการพบเจอกันแล้วนี้ ให้ตอบสนองความต้องการของเรามากขึ้น และในอีกแง่มุมหนึ่งคือการเพิ่มเติมพื้นที่อื่น ๆ ที่จะช่วยให้เราได้พบปะผู้คนได้มากขึ้นกว่าสิ่งที่มีอยู่

แหล่งพบปะสังสรรค์ที่กระจายอยู่ทั้งเมืองกรุงเทพและส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับวัดพุทธ สมาคม/ชมรม มูลนิธิ และศาสนสถานอื่น ๆ ควรส่งเสริมและหากิจกรรมใหม่ ๆ เพื่อเติมเต็มความต้องการของเรา เช่นการใช้พื้นที่เพื่อการแสดงศิลปวัฒนธรรม การทำเวริคช้อป การเสวนา ไปจนถึงกิจกรรมทางความเชื่อที่คนสนใจ พื้นที่ราชการเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งที่จะช่วยเพิ่มพื้นที่ในการพบเจอกันได้ เช่น ศาลาว่าการเมือง สำนักงานเขต และสถานที่ราชการอื่น โดยการเพิ่มเติมพื้นที่สาธารณะสำหรับทุกคน สามารถเข้ามาใช้ทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้มากขึ้นให้กลายเป็นแหล่งพบปะของคนในชุมชน เปิดให้ใช้งานได้ทั้งกลางวันและตอนเย็น ตลอดจนการพัฒนาศูนย์ชุมชนที่ควรมีอย่างทั่วถึงและปรับการใช้งานให้มีความทันสมัยตอบรับความต้องการของคนยุคใหม่มากขึ้น

ตัวอย่างการปรับใช้วัดเป็นแหล่งพบปะสังสรรค์และดำเนินกิจกรรมในเวลากลางคืนผ่านการออกแบบแสงไฟอาคาร และกิจกรรมการฉายหนังกลางแปลง ณ วัดภุมรินทร์ราชปักษี (ภาพการจัดกิจกรรม Unfolding Bangkok: Hidden Temples โดย ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally) และ ภาควิชาศิลปสถาปัตยกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ร่วมกับสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ พ.ศ.2565)

ตัวอย่างการปรับใช้วัดเป็นแหล่งพบปะสังสรรค์ในเวลากลางวันผ่านกิจกรรมทัวร์จักรยาน และกิจกรรมการเรียนรู้การทำอาหาร ณ วัดภุมรินทร์ราชปักษี (ภาพการจัดกิจกรรม Unfolding Bangkok: Hidden Temples โดย ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally) และ ภาควิชาศิลปสถาปัตยกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ร่วมกับสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ พ.ศ.2565)

ตัวอย่างการปรับเปลี่ยนศาลาว่าการกรุงเทพมหานครให้เป็นเป็นแหล่งพบประสังสรรค์ผ่านการปรับการใช้งานพื้นที่เป็นพื้นที่สาธารณะ นิทรรศการ และตลาดสินค้าสร้างสรรค์ นอกเวลาราชการ (ภาพจากเทศกาลงานออกแบบกรุงเทพ ย่านพระนคร พ.ศ.2566 จัดโดย ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally) คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ ร่วมกับสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ และภาคีเครือข่ายนักออกแบบจำนวนมาก)

พื้นที่นันทนาการซึ่งส่วนใหญ่กระจุกตัวอยู่ในย่านเมืองเก่าในบริเวณกรุงรัตนโกสินทร์มากกว่าพื้นที่อื่นของกรุงเทพ เนื่องด้วยเป็นแหล่งรวมสถานที่ท่องเที่ยวและสวนสาธารณะ เช่น สวนสราญรมย์ สนามหลวง สวนรมณีนาถ สวนสาธารณะป้อมมหากาฬ สวนสิบสามห้าง หรือสวนสันติชัยปราการ แต่สิ่งเหล่านี้ไม่เพียงพอและห่างไกลจากบริเวณอื่นของกรุงเทพ เมืองควรส่งเสริมการมีพื้นที่สีเขียว สวนสาธาณะระดับชุมชน และพื้นที่นั่งเล่นให้มีจำนวนมากขึ้น เพื่อกระตุ้นให้คนออกมาใช้ชีวิตและทำกิจกรรมร่วมกัน มีพื้นที่แสดงงานศิลปะและวัฒนธรรม เปิดพื้นที่สำหรับการจัดงานเทศกาลและการแสดง ตลาดนัด ดนตรี ภาพยนตร์กลางแจ้ง เป็นต้น

แหล่งออกกำลังกาย นับตั้งแต่หลังสถานการณ์การระบาดของเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 ผู้คนเริ่มให้ความสำคัญกับสุขภาพมากขึ้น ทำให้มีแหล่งออกกำลังกายใกล้มหาวิทยาลัย สถานศึกษา และพื้นที่ใจกลางเมืองตามถนนสายสำคัญต่าง ๆ สำหรับพื้นที่นอกเมืองจะกระจายอยู่ตามแหล่งชุมชน เช่น ศูนย์กีฬา (ฟิตเนส) สนามมวยในร่ม รวมไปถึงลานกีฬาชุมชน ตัวอย่างเช่น สนามกีฬาภายในการเคหะบ่อนไก่ ลานกีฬาพัฒน์ 2 ใต้ทางพิเศษศรีรัช บริเวณแยกอุรุพงษ์ และศูนย์นันทนาการลุมพินี ณ สวนลุมพินี เป็นต้น แต่สิ่งเหล่านี้ยังสามารถเติมเต็มขึ้นได้ด้วยการสร้างถนนที่เป็นมิตรต่อคนเดินและใช้จักรยาน สร้างสิ่งอำนวยความสะดวก เชื่อมโยงพื้นที่ออกกำลังกายให้เข้าถึงได้จากสถานที่อื่น เส้นทางสำหรับเดินและการวิ่งระยะสั้นที่ปลอดภัยและเหมาะสมที่สามารถเพิ่มเติมแทรกตัวลงไปในบริเวณต่าง ๆ ของเมือง

พื้นที่เอนกประสงค์บริเวณเกาะกลางถนนศิริพงษ์และถนนอุณากรรณ และเสาชิงช้าและลานคนเมือง ซึ่งเป็นตัวอย่างพื้นที่ที่มีศักยภาพในการเพิ่มเติมแหล่งออกกำลังกาย เส้นทางสำหรับเดิน และการวิ่งระยะสั้นที่ปลอดภัย (พ.ศ.2567)

ขอพบเจอกันใน 15 นาที

ญาณ เกห์ล (Jan Gehl) สถาปนิก นักเขียน นักออกแบบเมืองจากเดนมาร์ค กล่าวถึงกิจกรรม 3 ลักษณะที่ผู้คนจะออกมาใช้ชีวิตนอกอาคาร คือ กิจกรรมจำเป็น กิจกรรมทางเลือก และกิจกรรมทางสังคม ในขณะที่สภาพแวดล้อมอาจจะไม่มีผลต่อกิจกรรมจำเป็นที่คนต้องกระทำในชีวิตประจำวัน (แต่แน่นอนว่าสภาพแวดล้อมดีก็ยิ่งมีสุข) แต่กิจกรรมที่เหลือนั้นขึ้นกับสภาพแวดล้อมทางสังคมและกายภาพอย่างมาก ถ้าพื้นที่ถูกออกแบบมาอย่างใส่ใจที่จะเชื้อเชิญผู้คนให้ออกมาใช้ชีวิต เมืองก็จะเต็มเปี่ยมด้วยความมีชีวิตชีวา และผู้คนในพื้นที่สาธารณะก็จะนำพาคนอื่น ๆ ให้ได้มาพบเจอกัน [3]

โอกาสการพบเจอกันภายใต้การเดินเท้า 15 นาทีของเราอาจจะมีความแตกต่างไปจากสิ่งที่เราคิด แต่สิ่งที่เป็นนั้นก็สามารถเปิดโอกาสให้เกิดการปรับเปลี่ยนให้เข้ากับจังหวะชีวิตของเราได้ สวนสาธารณะ สถานที่ราชการ วัด สมาคม มูลนิธิ ลานทิ้งร้าง หรือแม้แต่เกาะกลางถนน หากเกิดการปรับแปลงให้เกิดการใช้งานเพื่อพบปะกัน นั่งเล่น เดินชิลได้ ต้นทุนเหล่านี้ก็มีคุณค่าอย่างยิ่งที่เปิดโอกาสให้เราได้พบเจอกันมากขึ้นในเมือง

บรรณานุกรม

[1] Moreno, Carlos., Allam, Zaheer., Chabaud, Didier., Gall, Catherine., and Pratlong, Florent. (2021). Introducing the “15-Minute City”: Sustainability, Resilience and Place Identity in Future Post-Pandemic Cities. Smart Cities, 4, 93–111. เข้าถึงเมื่อ 10 มกราคม 2567. เข้าถึงได้จาก https://doi.org/10.3390/smartcities 4010006

[2] Lefebvre, Henri. (1991). The Production of Space. Oxford, England: Blackwell.

[3] Gehl, Jan. (2011). Life between Buildings: Using Public Space. Washington, D.C.: Island Press.

","en-US":"

ความเป็นไปได้ที่เราจะพบเจอกันใน 15 นาที

โอกาสของการพบเจอกัน

ที่มา ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally), 2567

ที่ไหนที่เราจะพบเจอกันได้

ที่มา ศูนย์มิตรเมือง (Urban Ally), 2567

โอกาสที่มากขึ้นของการสังสรรค์ทางสังคม

ขอพบเจอกันใน 15 นาที

บรรณานุกรม

[2] Lefebvre, Henri. (1991). The Production of Space. Oxford, England: Blackwell.

[3] Gehl, Jan. (2011). Life between Buildings: Using Public Space. Washington, D.C.: Island Press.