{"th-TH":"

กรุงเทพฯ เมือง หา (ของ) กินง่าย หา (ที่) อยู่ยาก

ตามหลักการศึกษาเมือง 15 นาที [1] พบว่ากรุงเทพมหานครเป็นเมือง 21 นาที และพื้นที่กว่าร้อยละ 46 เป็นพื้นที่ที่สามารถเข้าถึงกิจกรรมทั้ง 10 ด้าน (อย่างน้อยหนึ่งจุดต่อกิจกรรม) ภายใน 15 นาที นอกจากนี้ค้นพบอีกว่า กรุงเทพฯ ยังเป็นเมืองหาของกินง่าย เฉลี่ยได้ว่าหากเดินไปในพื้นที่กรุงเทพฯ สักทุกๆ 12 นาที เราก็จะมีแหล่งอาหารให้เลือกกินได้สักหนึ่งอย่าง ไม่ว่าจะเป็น ร้านอาหาร สตรีทฟู้ด หรือเครื่องดื่มในคาเฟ่ก็ตาม และแม้ว่าแต่ละพื้นที่จะเข้าถึงอาหารได้ต่างกัน พื้นที่กว่า 3 ใน 4 สามารถหาของกินได้น้อยกว่า 15 นาที นับเป็นของหาง่ายลำดับที่ 3 จากทั้ง 10 หมวดกิจกรรม เรียกได้ว่า เราสามารถหาของกินได้ง่ายมากกว่าเดินไปสวนสาธารณะเพื่อออกกำลังกายสักที่ หรือหาพื้นที่เล่นชิลๆ พักผ่อน

แม้เราจะพบว่าเราสามารถเดินทางไปหาของกินได้ง่ายๆ ในเวลาประมาณ 12 นาที แต่ถ้าเจาะลึกลงดูพื้นที่ที่มีทางเลือกในการหาของกินได้หลากหลาย โดยใช้ความหนาแน่นของจุดแหล่งอาหารในกรุงเทพมหานคร พบว่า แหล่งอาหารจำนวนมากกระจุกตัวในพื้นที่ศูนย์กลางเมือง หรือ CBD ที่มีทางเลือกของอาหารมากกว่า 10 ตัวเลือกขึ้นไป ในขณะที่มากกว่า 1 ใน 3 ของพื้นที่กรุงเทพมหานคร ไม่ได้มีแหล่งอาหารอยู่ในพื้นที่นั้นๆ (ในตาตาราง 0.5*0.5 กิโลเมตร ตามแนวทางการวิเคราะห์ข้อมูล) แต่ต้องออกเดินเท้าไปพื้นที่ใกล้ๆ กันเพื่อหาแหล่งของกินแทน

แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งนี้ก็อาจยังไม่สะท้อนความเป็นจริงทั้งหมดของสถานการณ์การเข้าถึงอาหารของคนกรุงเทพที่มีหน่วยของกินเคลื่อนที่ เช่น รถเข็น หาบเร่แผงลอย หรือรถพุ่มพวงที่สร้างทางเลือกในการเข้าถึงอาหารให้แก่ผู้คนในพื้นที่ห่างไกลหรืออยู่ลึกไปในตรอกซอย ชุมชน และหมู่บ้าน หน่วยของกินเคลื่อนที่เหล่านี้มีบทบาทสำคัญมากในการแก้ไขปัญหาโครงสร้างเชิงสัณฐานของกรุงเทพมหานคร ซึ่งมีความเป็นซุปเปอร์บลอค เดินทางจากชุมชนสู่แหล่งอาหารที่หลากหลายยาก

หากินได้แต่ไม่หลากหลาย

เป็นที่น่าสนใจว่า ภาพการวิเคราะห์ความหลากหลายของทางเลือกและรูปแบบการกระจุกตัวของแหล่งอาหารการกินนั้นสอดคล้องกับคุณสมบัติของพื้นที่เมือง 15 นาทีรอบด้านทั้ง 10 หมวด ของกรุงเทพมหานคร แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของแหล่งอาหารที่มีผลต่อคุณสมบัติการเป็นเมือง 15 นาทีในฐานะตัวชี้วัดสำคัญ และแสดงให้เห็นว่าคุณภาพการอยู่อาศัยของเมือง 15 นาทีพึ่งพิงและดึงดูดความหลากหลายของกิจกรรมต่างๆ การมีทางเลือกจำนวนมากเพียงพอที่สอดคล้องไปกับความหนาแน่นของผู้ใช้งาน ประชากรและผู้อยู่อาศัย ซึ่งแม้ในกรณีนี้จะเห็นได้ว่า ผู้ที่อยู่อาศัยในพื้นที่กลางเมืองนั้นจะได้เปรียบจากทางเลือกที่มีจำนวนมากกว่า แตกต่างจากผู้อยู่อาศัยในพื้นที่บริเวณชานเมืองโดยเฉพาะในพื้นที่ฝั่งตะวันออกของกรุงเทพมหานคร ที่ดูเหมือนมีทางเลือกในการบริโภคไม่มากนักสะท้อนคุณภาพชีวิตที่ไม่เท่าเทียมกับพื้นที่อื่นๆ ในกรุงเทพมหานคร

ผลจากการวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่า สถานการณ์การเป็นเมือง 15 นาทีของกรุงเทพฯ นั้นดีมากกว่าที่คาดการณ์หรือผู้อยู่อาศัยในเมืองรู้สึกได้ ในขณะเดียวกันก็ฉายภาพให้เห็นถึงรูปแบบการขยายตัวของความเป็นเมืองของกรุงเทพในฐานะเมืองรวมศูนย์กลางแบบเกาะกลุ่ม (continuous monocentric) ที่มีความเป็นเมือง 15 นาที ที่มีประสิทธิภาพ (effective 15 mins city) โดยเฉพาะพื้นที่ใจกลางเมือง ที่นอกจากมีคุณภาพของความเป็นเมือง 15 นาทีสูง และมีทางเลือกในการบริโภคที่หลากหลาย แต่ในทางกลับกัน ทางเลือกที่สูงนั้นมีไว้สำหรับผู้คนทำงานในใจกลางเมืองและผู้ที่มีความสามารถในการอยู่อาศัยในพื้นที่ใจกลางเมือง ที่นับวันจะมีโอกาสสำหรับผู้มีรายได้น้อยและชนชั้นกลางทั่วไปน้อยลงไปทุกที

เมืองหาอยู่ยาก

จากการศึกษาแนวทางและความเป็นไปได้ในการจัดทำโครงการฟื้นฟูชุมชนเมือง ตามแผนพัฒนาเมืองและยุทธศาสตร์ของภาครัฐ โดย คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร (2565) พบว่า สถานการณ์ความสามารถในการซื้อที่อยู่อาศัย หรือ Housing Affordability ในเขตกรุงเทพมหานครชั้นใน โดยเฉพาะในย่านศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ ย่านสุขุมวิท และพื้นที่ระยะเดินเข้าถึงรถไฟฟ้าอยู่ในระดับที่ “แทบจะไม่มีโอกาสซื้อหาบ้านได้เลย (severely unaffordable)” โดยการวัดความสามารถในการซื้อบ้าน (Housing Affordability) ในย่านต่างๆ ของกรุงเทพมหานคร ประยุกต์ใช้สูตรการคำนวณของ Demographia ค่า Demographia Housing Affordability Ratings [2] ซึ่งใช้ราคามัธยฐาน (Median) ของที่อยู่อาศัยจากการสำรวจจำนวน 1,980 แห่ง เทียบกับรายได้ครัวเรือนเฉลี่ย ก่อนภาษี (ข้อมูลรายได้ครัวเรือนต่อเดือนของครัวเรือนในกรุงเทพมหานครและปริมณฑลในปี 2564 (สำนักงานสถิติแห่งชาติ) เท่ากับ 39,047 บาท คิดเป็นต่อปี 468,564 บาท) และจัดอันดับผลลัพธ์เป็น 4 สถานะ (ดัดแปลงโดย วิวรรณ, 2565)

- ค่า HA 3 หรือต่ำกว่า หมายถึง สามารถซื้อได้ (affordable) คือ คนทั่วไปสามารถหาซื้อบ้านได้ หากทุกคนในบ้านที่มีรายได้ทำงานและใช้เงินรายได้ทั้งหมดนั้นสะสมเป็นจำนวน 3 ปี จึงจะซื้อบ้านหรืออสังหาริมทรัพย์ที่อยู่ในย่านนั้นได้

- ค่า HA 3.01 ถึง 4.0 หมายถึง พอจะสามารถซื้อได้ (moderately unaffordable) คือ หากทุกคนในบ้านที่มีรายได้ทำงานและใช้เงินรายได้ทั้งหมดนั้นสะสมเป็นจำนวน 4 ปี ก็จึงจะซื้อบ้านหรืออสังหาริมทรัพย์ที่อยู่ในย่านนั้นได้

- ค่า HA 4.01 ถึง 5.0 หมายถึง เกือบจะซื้อหาบ้านไม่ได้แล้ว (seriously unaffordable) คือ หากทุกคนในบ้านที่มีรายได้ทำงานและใช้เงินรายได้ทั้งหมดนั้นสะสมเป็นจำนวน 5 ปี จึงจะซื้อบ้านหรืออสังหาริมทรัพย์ที่อยู่ในย่านนั้นได้

- ค่า HA 5.01 ขึ้นไป หมายถึง แทบจะไม่มีโอกาสซื้อหาบ้านได้เลย (severely unaffordable)

สถานการณ์เช่นนี้ แสดงให้เห็นถึงความเหลื่อมล้ำของการอยู่อาศัยในเมืองที่คุณภาพชีวิตที่ดีในเฉพาะกลุ่มชนชั้น ในขณะพื้นที่ที่มีคุณภาพของเมือง 15 นาที แต่กลับเป็นพื้นที่ที่ทุกกลุ่มคนไม่สามารถอยู่อาศัยและใช้ประโยชน์จากโครงสร้างพื้นฐานเหล่านี้ได้

ย่านอยู่อาศัยชานเมือง ที่ขาดสมดุลของชีวิต 15 นาที

ความเป็นอยู่ของคนกรุงเทพฯ โดยการวิเคราะห์ความสมดุลระหว่างที่อยู่อาศัยและงาน และความเป็นเมือง 15 นาทีพบว่า พื้นที่อยู่อาศัยกลางเมืองมีความเป็นเมือง 15 ที่มีประสิทธิภาพ ในขณะเดียวกันพื้นที่อยู่อาศัยชานเมืองทั้งที่มีความเป็นชุมชนที่มีแหล่งงานของตนเองและพื้นที่อยู่อาศัยเชิงเดี่ยวรูปแบบ suburban bedroom ขาดชีวิตชีวาของความเป็นเมือง 15 นาทีในระยะใกล้ๆ ปรากฏการณ์นี้ทำให้ผู้คนยังต้องเดินทางเข้ามาสู่พื้นที่ใจกลางเมืองเพื่อทำกิจกรรมต่างๆ ส่งปัญหารถติด และมลพิษใจกลางเมือง แสดงถึงการกระจายการพัฒนาอย่างไม่เท่าเทียมของกรุงเทพมหานคร

บรรณานุกรม

[1] Moreno, Carlos., Allam, Zaheer., Chabaud, Didier., Gall, Catherine., and Pratlong, Florent. (2021). Introducing the “15-Minute City”: Sustainability, Resilience and Place Identity in Future Post-Pandemic Cities. Smart Cities, 4, 93–111. เข้าถึงเมื่อ 10 มกราคม 2567. เข้าถึงได้จาก https://doi.org/10.3390/smartcities 4010006

[2] Gurran, Nicole & Milligan, Vivienne & Baker, Douglas & Bugg, Laura Beth & Christensen, Sharon. (2008). New directions in planning for affordable housing: Australian and international evidence and implications. AHURI Final Report.

","en-US":"

กรุงเทพฯ เมือง หา (ของ) กินง่าย หา (ที่) อยู่ยาก

หากินได้แต่ไม่หลากหลาย

เมืองหาอยู่ยาก

- ค่า HA 5.01 ขึ้นไป หมายถึง แทบจะไม่มีโอกาสซื้อหาบ้านได้เลย (severely unaffordable)