{"th-TH":"เปลี่ยนทางระบายน้ำให้เป็นสวนสาธารณะ กรณีศึกษาสวนริมแม่น้ำกัลลังของสิงคโปร์

เพราะน้ำคือชีวิต มนุษย์ในแต่ละอารยธรรมจึงเลือกตั้งถิ่นฐานอยู่ใกล้แหล่งน้ำเสมอ เหตุผลนี้ดึงดูดให้นักวิจัยเมืองสนใจศึกษาการจัดสรร ดูแลและให้คุณค่าพื้นที่ริมน้ำของผู้คนในแต่ละวัฒนธรรม

เมื่อโครงการทางเลียบแม่น้ำเจ้าพระยาในประเทศไทย ซึ่งเป็นประเทศที่วัฒนธรรมการตั้งถิ่นฐานริมน้ำโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ถูกศาลปกครองสั่งระงับเป็นการชั่วคราว แสดงถึงความล้มเหลวของการจัดสรร ดูแล และให้คุณค่ากับแหล่งน้ำที่เป็นเสมือนชีวิต ทำให้ต้องฉุกคิดถึงวิธีการเหล่านี้ใหม่อีกครั้ง อาจจะถึงเวลาที่นักวิจัยและออกแบบเมืองไทย จะต้องหันไปมองประเทศเพื่อนบ้านอย่างสิงคโปร์ที่มีการวางแผนพัฒนาพื้นที่ริมน้ำอย่างเป็นระบบ

โครงการ Bishan- Ang Mo Kio Park เป็นโครงการตัวอย่างที่งานศึกษาเรื่องนี้นำมาพิจารณา ด้วยเหตุที่ตัวโครงการประสบผลสำเร็จในการสร้างคุณค่าและความหมายของพื้นที่สาธารณะริมน้ำ ด้วยการเปลี่ยนเส้นทางระบายน้ำและพื้นที่รับน้ำให้กลายเป็นสวนสวยที่ชาวเมืองสามารถมาพักผ่อนหย่อนใจได้อีกหนึ่งฟังก์ชั่น แถมยังใช้งบประมาณน้อยกว่าที่คิด

ในช่วงทศวรรษ 1960-1970 ประเทศสิงคโปร์ประกาศตัวเป็นเอกราชทำให้ประเทศก้าวเข้าสู่ยุคสมัยใหม่อย่างรวดเร็ว การขยายตัวของเมืองเกิดขึ้นที่ใจกลางเกาะสิงคโปร์ไปจนถึงบริเวณฝั่งตะวันออกซึ่งมีลักษณะเป็นพื้นที่ราบระดับต่ำกว่าน้ำทะเล จึงมีการขุดคลองและสร้างท่อระบายน้ำขึ้นเพื่อรองรับปัญหาน้ำท่วมที่ส่งผลกระทบต่อเมืองในวงกว้าง แนวคิดการระบายน้ำด้วยระบบเทคโนโลยีทางวิศวกรรมนี้ส่งให้แม่น้ำลำคลองหลายสายถูกแปลงสภาพเป็นคลองคอนกรีต หนึ่งในนั้นคือแม่น้ำกัลลัง (Kallang River) ซึ่งเป็นแม่น้ำสายยาวที่สุดในเกาะสิงคโปร์

ภาพก่อนปรับปรุง ทางระบายน้ำที่เปลี่ยนมาเป็น Bishan-Ang Mo Kio Park

แม่น้ำกัลลังไหลผ่านสวนสาธารณะที่ตั้งอยู่ระหว่างเขตบิชาน (Bishan) และอังโมเกียว (Ang Mo Kio) ซึ่งเป็นย่านที่อยู่อาศัยที่มีประชากรหนาแน่น สวนสาธารณะแห่งนี้เคยทำหน้าที่เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจและพื้นที่เปิดโล่งของชุมชนมาก่อน แต่เมื่อลักษณะกายภาพของแม่น้ำเปลี่ยนแปลงไป แม่น้ำกัลลังจึงกลายเป็นอุปสรรคสำคัญที่แบ่งแยกเขตเมืองทั้งสองเขตออกจากกัน ต่อมาในปี 2006 หน่วยงานด้านน้ำแห่งชาติของสิงคโปร์ (Singapore’s national water agency; PUB) จึงได้ริเริ่มโครงการ Active, Beautiful and Clean (ABC) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเปลี่ยนโครงข่ายการระบายน้ำให้กลายเป็นแหล่งน้ำธรรมชาติที่มีชีวิตชีวา เชื่อมโยงบริบททางสิ่งแวดล้อมและชุมชนเข้าด้วยกัน

สวนแห่งนี้จึงถูกออกแบบใหม่โดยย้อนกลับสู่สามัญ นั่นคือการทำให้ทางระบายน้ำคอนกรีตกลับมามีสภาพเหมือนลำน้ำตามธรรมชาติมากที่สุด ทีมสถาปนิกออกแบบโดยอาศัยหลักการของที่ราบน้ำท่วมถึง และเปิดโอกาสให้ผู้คนสามารถใกล้ชิดและทำกิจกรรมริมน้ำได้ การเพิ่มสะพาน ระเบียงริมน้ำ ทางเดินกรวดข้ามแม่น้ำ รวมถึงห้องน้ำ ร้านอาหาร และบริเวณจุดชมวิวที่เรียกว่า “Recycle Hill” ที่สร้างขึ้นจากบล็อกคอนกรีตที่รีไซเคิลมาจากทางระบายน้ำเดิม

แต่เปลี่ยนเป็นสวนแล้วก็ใช่ว่าจะระบายน้ำไม่ได้เหมือนแต่ก่อน เมื่อฝนตกแล้วระดับน้ำสูงขึ้น พื้นที่สวนริมแม่น้ำจะทำหน้าที่รองรับน้ำส่วนเกินที่เอ่อล้นตลิ่ง วัสดุทางธรรมชาติถูกนำมาใช้ร่วมกับการปลูกพืชคลุมดินเพื่อชะลอการไหลของน้ำและป้องกันการกัดเซาะ นอกจากจะทำให้ทางระบายน้ำดูเป็นธรรมชาติแล้ว วิธีการนี้ยังทำให้ศักยภาพในการลำเลียงน้ำเพิ่มมากขึ้น 40% นอกจากนี้ลักษณะความคดเคี้ยวของแม่น้ำตามธรรมชาติยังสร้างแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ตามระบบนิเวศวิทยา ทำให้ความหลากหลายทางชีวภาพในสวนเพิ่มขึ้นด้วย เมื่อดูจากจำนวนผู้มาใช้พื้นที่ที่เพิ่มขึ้นทุกปีแล้ว คงไม่ต้องบอกว่าโครงการนี้ประสบความสำเร็จมากแค่ไหน

พัฒนาการตลอดจนแนวความคิดในการฟื้นฟูพื้นที่ริมน้ำกัลลัง ประเทศสิงคโปร์จึงนับเป็นตัวอย่างหนึ่งของการมองพื้นที่ริมน้ำในมุมใหม่ และแสดงให้เห็นว่าแม้จะมีข้อจำกัด แต่เมืองที่ดีย่อมมีทางสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่ชาวเมืองได้

ภาพหลังปรับปรุง ทางระบายน้ำที่เปลี่ยนมาเป็น Bishan-Ang Mo Kio Park
ที่มารูปภาพ: http://landezine.com/index.php/2012/06/kallang-river-at-bishan-ang-mo-kio-park-by-atelier-dreiseitl/

อ้างอิง
American Society of Landscape Architects. 2016 Asla Professional Awards: Bishan-Ang Mo Kio Park. Accessed July 14, 2021. Available from https://www.asla.org/2016awards/169669.html
Tobias Baur, Evi Syariffudin, and Melissa Yong. Integrating River and Park in an Urban World. Accessed July 14, 2021. Available from https://www.nparks.gov.sg/-/media/cuge/ebook/citygreen/cg5/cg5_09.pdf

","en-US":"เปลี่ยนทางระบายน้ำให้เป็นสวนสาธารณะ กรณีศึกษาสวนริมแม่น้ำกัลลังของสิงคโปร์"}