{"th-TH":"

บทเรียนนอกห้อง ทางเลือกของเมืองหลังยุคโควิด

นักเรียนกว่า 826 ล้านคนหรือเกือบครึ่งหนึ่งของโลก กำลังประสบปัญหาจากมาตรการปิดโรงเรียน และเด็กไทย 15 ล้านคน กำลังเผชิญหน้ากับสถานการณ์ Learning Loss ในช่วงระยะเวลาสองปีที่ผ่านมา

The impact of COVID-19 on education

‘A New Lost Generation’ ถูกใช้ครั้งแรก เพื่อสื่อถึงการสูญเสียโอกาสในพัฒนาการด้านต่างๆของเด็กและเยาวชนภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 และวลีนี้ถูกนำมาใช้อีกครั้งในยุคการระบาดของ COVID-19 การตกหล่นของการศึกษา, สภาวะความเครียจากการเรียนออนไลน์, การขาดพัฒนาการด้านสังคม ไม่เพียงกระทบพัฒนาการเรียนรู้แต่ยังรวมถึงพัฒนาการในมิติอื่นๆ ที่เด็กควรได้รับในช่วงการเจริญเติบโต และสภาวะดังกล่าวจะนำไปสู่ปัญหาในระยะยาวต่อประสิทธิภาพของทรัพยากรมนุษย์ในอนาคตอีกด้วย

ในช่วงสองปีที่ผ่านมา ในขณะที่เด็กนักเรียนจำนวนมากสามารถเข้าถึงการเรียนแบบออนไลน์ได้ แต่ผลสำรวจจาก World Bank ยังพบว่ามีเด็กนักเรียนทั่วโลกมากกว่าหนึ่งพันล้านคน ที่กำลังตกอยู่ในภาวะเสียโอกาส และเข้าสู่ปัญหาการตกหล่นจากระบบการศึกษา รายงานจาก UNICEF ระบุว่าอย่างน้อย 1 ใน 3 ของจำนวนนักเรียนทั่วโลก ไม่สามารถเข้าถึงการเรียนทางไกลได้เนื่องจากการขาดแคลนอุปกรณ์ ระบบเครือข่ายและไฟฟ้าที่มีคุณภาพ และสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการเรียน ทั้งหมดนี้ก่อให้เกิดสภาวะบาดแผลใหญ่ในระบบการศึกษา และถือเป็นภาวะฉุกเฉินที่ควรเร่งออกมาตรการในการแก้ไข

ผลสำรวจการรับมือจากการปิดโรงเรียนในปี 2020 ของประเทศต่างๆทั่วโลก ใน 4 ประเด็น ได้แก่

ความต่อเนื่องในการศึกษา (Learning Continuity)
สุขภาวะกายและใจ (Child Health and Well-Being)
การรองรับการเปิดโรงเรียน (Re-opening of school)
การรับมือกับปัญหาด้านเพศ (Gender)

ประเทศไทยเองจัดอยู่ในกลุ่มท้ายๆที่มีการมีการตอบรับนโยบายเพื่อรับมือกับปัญหา และมุ่งเป้าการแก้ปัญหาไปที่การเข้าถึงการเรียนในระบบออนไลน์ แต่ในขณะเดียวกัน ทางออกนี้กลับสร้างมิติของปัญหาเพิ่มยิ่งขึ้นไปอีก นักวิจัยและนักจิตวิทยาด้านเด็ก ได้ออกมาให้ข้อมูลว่า เมื่อเด็กต้องเรียนผ่านจอเป็นเวลายาวนาน และยังถูกกักให้อยู่ในพื้นที่สภาพแวดล้อมเดิมๆ ไม่สามารถออกไปใช้ชีวิตหรือมีสังคมได้ จะส่งผลให้เกิดปัญหาอีกมากมายตามมา ทั้งอาการอ่อนล้าจากการเรียนออนไลน์ (E-learning fatigue) และ อาการเหนื่อยล้าจากการที่ชีวิตหยุดชะงักเป็นเวลานาน (Hitting the Pandemic Wall) และสิ่งนี้อาจส่งผลให้เด็กเกิดความเครียดและปัญหาสุขภาพจิตตามมา นำไปสู่ช่องว่างในการเติบโตต่อช่วงวัยเด็กได้หากไม่ได้รับการแก้ไข

Toward safe and equitable

แนวทางการปรับตัวของ National Education ในแต่ละประเทศทั่วโลก ได้พยายามเร่งหานโยบายเพื่อแก้ปัญหาและออกแบบวิธีการเรียนในช่วงการระบาด เช่น การสร้างพื้นที่เรียนนอกห้องหรือการเรียนรู้จากป่าใกล้บ้าน (Forest School) ในกลุ่มประเทศสแกนดิเนเวียและยุโรป ซึ่งเป็นแนวคิดที่มีร่วมกับการเรียนภายในห้องเรียนมาตั้งแต่ช่วงปี 1950 จนถึงปัจจุบัน ในขณะที่สเปน ได้ทำการทดลองการสร้างห้องเรียนบนชายหาด (Beach School) เพื่อทดแทนการเรียนในห้องเรียน นอกจากนี้ยังมีการช่วยเหลือด้านอื่นๆ เช่น การจัดตั้งคู่สายโทรศัพท์เพื่อช่วยเหลือและรับปรึกษาปัญหาสุขภาพจิตในกลุ่มเด็กและเยาวชน ในประเทศแคนาดาและออสเตรเลีย นโยบายอาหารกลางวันฟรี เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าเด็กจะยังได้รับอาหารที่ถูกหลักโภชนาการในระหว่างปิดโรงเรียน ของประเทศอังกฤษ เป็นต้น

จากรายงานผู้ติดเชื้อในช่วงการระบาด COVID-19 พบว่าเด็กต่ำกว่า 18 ปี มีตัวเลขผู้ติดเชื้อเพียง 8.5% เท่านั้น นั่นหมายถึงการปรับตัวเพื่อกลับมาสู่การเรียนการสอนปกติ ในพื้นที่เปิดที่มีอากาศถ่ายเท กลายเป็นทางเลือกที่หลายประเทศทั่วโลกกำลังทดลองใช้เพื่อให้เด็กได้เข้าใกล้กับการเรียนในโรงเรียนมากที่สุดเพราะวิธีการนี้จะช่วยลดความเสี่ยงในการแพร่กระจายไวรัสได้ดีกว่าพื้นที่ปิดถึง 19 เท่า และยังส่งผลดีต่อพัฒนาการด้านสังคม, สุขภาพจิต และสุขภาพทางกาย ของเด็กในระยะยาวอีกด้วย

การประยุกต์การเรียนการสอนสู่พื้นที่กลางแจ้ง อ้างอิงจาก Green School Yards โครงการริเริ่มการเรียนรู้กลางแจ้งในสภาวะการระบาดโควิด-19 แห่งสหรัฐอเมริกา เพื่อสนับสนุนการหาทางออกเพื่อการกลับสู่การเรียนการสอนใหม่ด้วยการประยุกต์บทเรียนไปสู่สภาพแวดล้อมกลางแจ้ง สิ่งสำคัญที่สุดคือต้องเข้าใจจุดแข็งและข้อจำกัดของพื้นที่กลางแจ้งที่มีอยู่ เพื่อให้สามารถออกแบบบทเรียนที่ใช้ประโยชน์สูงสุดจากบริบทได้ด้วยการผสานบทเรียนแบบดั้งเดิมให้เกิดประสบการณ์ใหม่ เช่น การสำรวจและการค้นหารูปร่าง วัตถุ หรือวงจรธรรมชาติ (เช่น หิน ใบไม้ ไม้ ฝักเมล็ด) หรือการจำแนกชีวิตพืชต่างๆ ที่ค้นพบหรือระบุตำแหน่งที่พืชอยู่ในวงจรการเจริญเติบโต เป็นต้น

Public spaces as Outdoor Classroom

การปรับตัวสู่การเรียนนอกห้องสามารถเกิดได้ทันทีโดยการพิจารณาพื้นที่กลางแจ้งในโรงเรียนซึ่งถือเป็นทางเลือกแรกที่เหมาะสมเนื่องจากสะดวกและตอบโจทย์ด้านความต้องการพื้นฐาน เช่น อุปกรณ์การสอน Wi-Fi บริการอาหาร และทรัพยากรอื่นๆ แต่ในขณะเดียวกัน พื้นที่โรงเรียนบางแห่งกลับไม่สามารถรองรับกิจกรรมเหล่านี้ได้เนื่องจากข้อจำกัดเชิงพื้นที่ โดยเฉพาะโรงเรียนในเขตเมือง ในกรณีนี้ สิ่งสำคัญคือการมองหาความเป็นไปได้ใหม่ๆ ในพื้นที่รอบข้างหรือในชุมชน ที่สะดวกต่อการเข้าถึงทั้งในแง่ระยะทางและค่าใช้จ่าย

สวนสาธารณะ พื้นที่สาธารณะ และพื้นที่กลางแจ้งอื่นๆ สร้างโอกาสในการขยายการเรียนรู้นอกโรงเรียนไปยังบริเวณใกล้เคียง จากบทความ How Many Minutes City - กรุงเทพมหานคร “เมืองกี่นาที?” พบว่า แนวคิดเมือง 15 นาที ในการเชื่อมโยงพื้นที่สาธาณะเปิดโล่งในละแวกใกล้บ้าน ไม่เพียงแต่สอดคล้องกับประโยชน์ของพื้นที่พักอาศัยเท่านั้น แต่ยังสามารถปรับใช้กับการกระจายการเข้าถึงสวนหรือ พื้นที่สาธารณะเปิดโล่ง (outdoor public space) โดยรอบโรงเรียนได้อีกด้วย สิ่งสำคัญของการปรับตัวเพื่อการเรียนรู้ภายนอกคือ ไม่ใช่ทุกโรงเรียนที่สามารถเข้าถึงสวนสาธารณะที่พร้อมสำหรับกิจกรรมการเรียนรู้ อย่างไรก็ตามการปรับใช้ประโยชน์จากพื้นที่สาธารณะเดิมที่มีอยู่แล้ว ให้รองรับการใช้งานที่หลากหลายได้มากยิ่งขึ้นก็นับเป็นอีกทางเลือกที่จะช่วยลดช่องว่างเหล่านี้ได้

จากการสำรวจข้อมูลอ้างอิงจากข้อมูลของกทม. มีจำนวนโรงเรียนทั้งสิ้น 909 แห่ง ตามฐานข้อมูลแล้วเราสามารถสร้างโอกาสทางเลือกของการเรียนรู้นอกห้องได้จากสัดส่วนของปริมาณของโรงเรียน เทียบกับพื้นที่เรียนรู้และพื้นที่สาธารณะ ดังนี้ พิพิธภัณฑ์ จำนวน 27 แห่ง (2.9%) ห้องสมุด จำนวน 36 แห่ง (3.9%) ในขณะเดียวกันยังมีพื้นที่สวนสาธารณะหลัก จำนวนทั้งสิ้น 39 แห่ง( 4.2%) และพื้นที่สนามเด็กเล่น มีจำนวนทั้งสิ้น 18 แห่ง (1.9%) และพื้นที่สนามกีฬา/ ลานกีฬา มีจำนวน 803 แห่ง (88.3%)

จากข้อมูลข้างต้นประกอบกับแนวคิดด้านการปรับเปลี่ยนพื้นที่ของเมือง 15 นาที การประยุกต์บทเรียนนอกห้องบนพื้นที่สาธาณะเดิมที่มีอยู่แล้ว เช่น การนำเอาพื้นที่ลาน/ สนามกีฬา ซึ่งมีสัดส่วนมากที่สุด โดยรอบโรงเรียนมาปรับใช้ให้เกิดการเข้าถึงได้สะดวก ปลอดภัย ต่อผู้ใช้งาน เราจะสามารถเพิ่มพื้นที่การเรียนรู้นอกห้องเรียนให้เข้าถึงได้มากกว่าเดิม และเกิดการเข้าถึงในระยะเวลาเฉลี่ย 15 นาทีได้

Lesson plans for outdoor learning

Ed-vironment โครงการจัดทำระบบฐานข้อมูลเชิงพื้นที่ เพื่อคัดกรองตำแหน่งที่เหมาะสมในเชิงสภาพแวดล้อมและประสบการณ์ต่อการใช้งานเป็นพื้นที่เรียนนอกห้องแบบชั่วคราว ในเขตกรุงเทพมหานคร

สามารถเข้าไปดูข้อมูลได้ที่ https://open-data.urbanally.org/projects/Ed-Vironment

โดยมีวัตถุประสงค์ในการจัดทำฐานข้อมูลแสดงตำแหน่งและประเภทเชิงพื้นที่ ที่สอดคล้องกับพื้นที่ด้านการศึกษา พื้นที่เรียนรู้ และพื้นที่สาธารณะเดิมในเขตกทม. ชั้นใน (จำนวน 14 แห่ง) และนำเสนอในรูปแบบข้อมูลเปิด เพื่อนำไปสู่การประยุกต์การเรียนรู้นอกห้องเรียนที่เหมาะสมตามความต้องการของผู้ใช้งานโดยอ้างอิงข้อมูล เพื่อให้สอดคล้องกับกลยุทธ์เชิงพื้นที่ของ Green School Yards และกลยุทธ์การสร้างกระบวนการเรียนรู้แบบ Experiential learning (ExL) หรือทฤษฎีการเรียนรู้เชิงประสบการณ์

ฐานข้อมูลเปิด นำเสนอปริมาณและคุณภาพด้านโครงสร้างพื้นฐานและ ความพร้อมของสถานที่ด้านการให้บริการ โดยใช้วิธีรวบรวมและบันทึกข้อมูลภาคสนามที่จำเป็นสำหรับการตัดสินใจเลือกใช้พื้นที่ เช่น เวลาเปิด-ปิด, รักษาความปลอดภัย, ห้องน้ำ, ที่จอดรถ, จุดปฐมพยาบาล, สัญญาณ FREE WIFI, ที่นั่งกลางแจ้ง, บริการอาหารและเครื่องดื่ม, สนามเด็กเล่น, ลานกิจกรรม/ ลานกีฬาและบริบทรอบข้างพื้นที่ในระยะ 800 ม.

นอกเหนือจากข้อมูลพื้นฐาน ยังมีชั้นข้อมูลที่ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้เชิง ประสบการณ์ในพื้นที่สวนสาธารณะในเขตกรุงเทพชั้นใน จำนวน 14 แห่ง ที่ได้จากการรวบรวมเก็บข้อมูลภาคสนามและการใช้ฐานข้อมูลแบบเปิด จากแพลทฟอร์ม iNaturalist.org ซึ่งเป็นฐานข้อมูลออนไลน์ที่มีชุดข้อมูลเกี่ยวกับระบบนิเวศน์ในธรรมชาติที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในโลก เพื่อ ช่วยคัดกรองขอบเขตของชุดข้อมูล โดยชุดข้อมูลจะแสดงพิกัดของพืชพันธุ์ และแสดงพิกัดของสัตว์ประเภทต่างๆ ภายในกรอบพื้นที่ของสวนสาธารณะภายในเขตกทม.ชั้นใน 14 แห่ง

ฐานข้อมูล Ed-vironment (Beta Version) - https://open-data.urbanally.org/projects/Ed-Vironment (หากดูผ่านมือถือ แนะนำให้ใช้การแสดงผลแนวนอน) เป็นการเก็บข้อมูลภาคสนาม ในรูปแบบเชิงปริมาณและคุณภาพเพื่อช่วยกำหนดตำแหน่งและพิกัดเชิงสภาพแวดล้อมที่สามารถเชื่อมโยงกับการเรียนรู้เชิงประสบการณ์เพื่อให้นำไปปรับปรับใช้เป็นการสร้างบทเรียนทางเลือกได้ตามหมวดหมู่ต่างๆ เช่น Sensory-Based Activities, Play-Based Activities, Physical Activities และ Place-Based Activities กระบวนการดังกล่าวเป็นการแสดงข้อมูลที่เป็นสถานการณ์ ณ ช่วงเวลาการเก็บข้อมูลเท่านั้น การพัฒนาเพื่อการใช้งานขั้นต่อไป อาจนำไปปรับใช้กับการเชื่อมต่อข้อมูลแบบ Real-time และการสร้างเครื่องมือการสำรวจข้อมูลเชิงพื้นที่โดยผู้ใช้งาน (Crowdsourced mapping) ที่จะเป็นส่วนสำคัญในการกระตุ้นและการตัดสินใจในการเลือกใช้พื้นที่ภายนอกได้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น เช่น สภาพแวดล้อม อุณหภูมิ มลพิษทางอากาศ เป็นต้น

โครงการจัดทำระบบฐานข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อคัดกรองตำแหน่งที่เหมาะสมในเชิงสภาพแวดล้อมและประสบการณ์ต่อการใช้งานเป็นพื้นที่เรียนนอกห้องแบบชั่วคราวในเขตกรุงเทพมหานคร: Ed-vironment

ดลพร ชนะชัย หัวหน้าโครงการและนักวิจัย
ณัฐฐาพร จอมหงษ์ นักวิจัย
กชพร วงศาวณิชชากร ผู้ช่วยนักวิจัย
ชนาธิป บูรณวิชิต ผู้ช่วยนักวิจัย

Image Link: https://drive.google.com/drive/folders/1iiEkbBmDBVDa3I_rbJqtLNAhlXXaMpR9?usp=sharing

อ้างอิง

https://outdoorclassroomday.com/#contact-form-guardian
https://www.wildaboutvancouver.com/submit-a-lesson/
https://www.activityhero.com
https://wildtimelearning.com
https://www.uwsp.edu/cnr-ap/leaf/school-grounds/documents/outdoor%20education%20research%20for%20school%20Grounds.pdf
https://www.greenschoolyards.org/curriculum-outside
iNaturalist.org
กองสารสนเทศภูมิศาสตร์ สำนักยุทธศาสตร์และประเมินผล เก็บข้อมูลเมื่อเดือนมีนาคม 2565

","en-US":"

บทเรียนนอกห้อง ทางเลือกของเมืองหลังยุคโควิด

The impact of COVID-19 on education

ความต่อเนื่องในการศึกษา (Learning Continuity)
สุขภาวะกายและใจ (Child Health and Well-Being)
การรองรับการเปิดโรงเรียน (Re-opening of school)
การรับมือกับปัญหาด้านเพศ (Gender)

Toward safe and equitable

Public spaces as Outdoor Classroom

Lesson plans for outdoor learning

สามารถเข้าไปดูข้อมูลได้ที่ https://open-data.urbanally.org/projects/Ed-Vironment

มีวัตถุประสงค์ในการจัดทำฐานข้อมูลแสดงตำแหน่งและประเภทเชิงพื้นที่ ที่สอดคล้องกับพื้นที่ด้านการศึกษา พื้นที่เรียนรู้ และพื้นที่สาธารณะเดิมในเขตกทม. ชั้นใน (จำนวน 14 แห่ง) และนำเสนอในรูปแบบข้อมูลเปิด เพื่อนำไปสู่การประยุกต์การเรียนรู้นอกห้องเรียนที่เหมาะสมตามความต้องการของผู้ใช้งานโดยอ้างอิงข้อมูล เพื่อให้สอดคล้องกับกลยุทธ์เชิงพื้นที่ของ Green School Yards และกลยุทธ์การสร้างกระบวนการเรียนรู้แบบ Experiential learning (ExL) หรือทฤษฎีการเรียนรู้เชิงประสบการณ์

ฐานข้อมูล Ed-vironment (Beta Version) https://open-data.urbanally.org/projects/Ed-Vironment (หากดูผ่านมือถือ แนะนำให้ใช้การแสดงผลแนวนอน) เป็นการเก็บข้อมูลภาคสนาม ในรูปแบบเชิงปริมาณและคุณภาพเพื่อช่วยกำหนดตำแหน่งและพิกัดเชิงสภาพแวดล้อมที่สามารถเชื่อมโยงกับการเรียนรู้เชิงประสบการณ์เพื่อให้นำไปปรับปรับใช้เป็นการสร้างบทเรียนทางเลือกได้ตามหมวดหมู่ต่างๆ เช่น Sensory-Based Activities, Play-Based Activities, Physical Activities และ Place-Based Activities กระบวนการดังกล่าวเป็นการแสดงข้อมูลที่เป็นสถานการณ์ ณ ช่วงเวลาการเก็บข้อมูลเท่านั้น การพัฒนาเพื่อการใช้งานขั้นต่อไป อาจนำไปปรับใช้กับการเชื่อมต่อข้อมูลแบบ Real-time และการสร้างเครื่องมือการสำรวจข้อมูลเชิงพื้นที่โดยผู้ใช้งาน (Crowdsourced mapping) ที่จะเป็นส่วนสำคัญในการกระตุ้นและการตัดสินใจในการเลือกใช้พื้นที่ภายนอกได้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น เช่น สภาพแวดล้อม อุณหภูมิ มลพิษทางอากาศ เป็นต้น

ดลพร ชนะชัย หัวหน้าโครงการและนักวิจัย
ณัฐฐาพร จอมหงษ์ นักวิจัย
กชพร วงศาวณิชชากร ผู้ช่วยนักวิจัย
ชนาธิป บูรณวิชิต ผู้ช่วยนักวิจัย

Image Link: https://drive.google.com/drive/folders/1iiEkbBmDBVDa3I_rbJqtLNAhlXXaMpR9?usp=sharing

อ้างอิง

https://outdoorclassroomday.com/#contact-form-guardian
https://www.wildaboutvancouver.com/submit-a-lesson/
https://www.activityhero.com
https://wildtimelearning.com
https://www.uwsp.edu/cnr-ap/leaf/school-grounds/documents/outdoor%20education%20research%20for%20school%20Grounds.pdf
https://www.greenschoolyards.org/curriculum-outside
iNaturalist.org
กองสารสนเทศภูมิศาสตร์ สำนักยุทธศาสตร์และประเมินผล เก็บข้อมูลเมื่อเดือนมีนาคม 2565

บทเรียนนอกห้อง ทางเลือกของเมืองหลังยุคโควิด

The impact of COVID-19 on education

Toward safe and equitable

Public spaces as Outdoor Classroom

Lesson plans for outdoor learning

บทเรียนนอกห้อง ทางเลือกของเมืองหลังยุคโควิด

The impact of COVID-19 on education

Toward safe and equitable

Public spaces as Outdoor Classroom

Lesson plans for outdoor learning